Tworzysz statut fundacji lub stowarzyszenia? Zastanawiasz się, czy możesz sprawdzić go z pomocą sztucznej inteligencji (AI), czy konieczna jest konsultacja z prawnikiem? Sprawdź, która opcja będzie dla Ciebie najlepsza.
AI i analiza statutu – co potrafi?
Nowoczesne modele językowe, takie jak ChatGPT, potrafią bardzo dokładnie analizować dokumenty statutowe pod kątem zgodności z obowiązującymi przepisami:
-
Ustawa o fundacjach (1984),
-
Prawo o stowarzyszeniach (1989),
-
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (2003).
Sztuczna inteligencja wykryje braki formalne, błędy logiczne, niejasności w zapisach o władzach, członkostwie, likwidacji czy celach organizacji. Może też zaproponować poprawki i zapisać statut w formacie zgodnym z wymogami KRS. Nie jest jednak w stanie w pełni zastąpić prawnika lub doradcy NGO.
Kiedy warto skonsultować statut ze specjalistą?
Choć AI to świetne narzędzie pomocnicze, są sytuacje, w których nie zastąpi doświadczonego specjalisty:
Co potrafi specjalista, czego nie ma AI:
-
Doświadczenia praktycznego z konkretnymi sądami rejestrowymi, które bywają nieprzewidywalne i mają lokalne „standardy”.
-
Dostępu do niepublikowanych interpretacji, orzecznictwa lub praktyk KRS.
-
Możliwości reprezentacji przed sądem lub notariuszem, analizy konsekwencji prawnych w konkretnym stanie faktycznym.
-
Dostosowania statutu do strategii fundraisingowej, kadrowej lub księgowej Twojej organizacji.
Najlepszym rozwiązaniem jest połączenie sił: wykorzystaj AI do wstępnej analizy statutu i korekty treści, a końcową wersję skonsultuj ze specjalistą. Nie powierzaj sztucznej inteligencji napisania całego statutu za Ciebie! Jako Fundatorzy lub członkowie założyciele ponosicie odpowiedzialność za skonstruowanie organizacji.
Dlaczego nie powinieneś używać AI do pisania statutu od zera?
1. Brak znajomości Twojej rzeczywistości prawnej i strategicznej
AI działa na podstawie ogólnych wzorców i przepisów. Nie zna:
-
Twojej konkretnej sytuacji majątkowej,
-
lokalnych praktyk sądów rejestrowych (które bywają bardzo różne),
-
zamiarów fundatora lub relacji między przyszłymi członkami,
-
ukrytych ryzyk wynikających z planowanej działalności (np. odpłatnej, gospodarczej, międzynarodowej).
Statut nie jest tylko „tekstem zgodnym z ustawą” — to narzędzie zarządzania organizacją. AI może nie wychwycić ukrytych konfliktów strukturalnych.
2. Brak odpowiedzialności prawnej
AI może podpowiedzieć, ale:
-
nie ponosi odpowiedzialności za błędy prawne,
-
nie może Cię reprezentować przed sądem, notariuszem ani doradzić formalnie jako pełnomocnik,
-
nie jest źródłem prawa — tylko jego interpretatorem opartym na danych.
Jeśli statut zostanie źle sformułowany, ty (jako fundator/członek zarządu) ponosisz ryzyko, nie sztuczna inteligencja.
3. Statut musi odpowiadać na przyszłe sytuacje kryzysowe
Źle napisany statut może:
-
blokować organizację w sytuacjach konfliktowych, np. gdy nie ma jasnych zasad odwoływania zarządu,
-
utrudniać pozyskiwanie dotacji, jeśli cele są zbyt ogólne lub niespójne z ustawą o działalności pożytku publicznego,
-
tworzyć bałagan organizacyjny, gdy nie przewiduje realnych potrzeb (jak quorum, kadencje, procedury dyscyplinarne).
